Mélanes - Koúroi - Ano Potamiá - Káto Potamiá - Agios Mámas - Káto Potamiá - Ano Potamiá

Beoordeling: Deze lange wandeling combineert enkele hoogtepunten als de koúroi, de groene vallei van Potamiá en de site van Agios Mámas. Krijgt het maximum van ****.
[Bijgewerkt door Raymond op 21 september 2011, op 24 maart 2014 en op 10 mei 2018.]

Tijd: De effectieve wandeltijd bedraagt 1u05 tot de Koúros van Flerió of Mélanes; dan is het slechts 10 minuten tot de andere Koúros van Farángi of Potamiá. Daarna is het een half uur tot in Ano Potamiá en weer een klein half uur in de mooie vallei tot in Káto Potamiá. Ten slotte kost het 20 minuten tot bij Agios Mámas.
Voor de terugweg tot in Káto Potamiá rekenen we nog eens 20 minuten en de route tot weer in Ano Potamiá, maar nu via de vallei, vraagt een goede 40 minuten. De totale effectieve wandeltijd (EWT) voor deze lange wandeling van 13,5 km loopt dus op tot ruim 3u50, maar met alle pauzes, rusttijden en picknick deden wij er 7 uur (TWT) over. 

Routebeschrijving: [Om in Mélanes te komen zijn er, vooral buiten het zomerseizoen, weinig bussen. Het best is het dus om met een huurwagen of motorfiets tot in Mélanes te rijden.
Bij het binnenrijden van het dorp is er een wegsplitsing - je kunt de wagen rechts en hoger parkeren...]

(0u00) We laten de wandeling starten bij de wegsplitsing bij het binnenrijden van het dorp, en gaan hier links: er staat een wandelbord (Míli 30 minuten / Potamiá 1u35) en we hebben er een prachtig zicht over de vallei met Kournochóri en de woontoren Della Rocca.

[Ongeveer 30 meter meer naar links daalt een ander pad af naar Kournochóri - dit pad nemen we vandaag NIET.]

We volgen dus het onderste asfaltwegje; na een kleine 2 minuten eindigt het asfalt en we lopen verder op de onderste geplaveide straat van Mélanes. Weer 2 minuten verder gaat een betonnen trap links de vallei in - er is een wandelbord + [6]. Bijna direct lopen we op een mooi keienpad, dat onder een kleine aquaduct passeert.
Verder steken we op een brugje het water van een riviertje in een heel groene vallei over (27 juli 2009 en 10 mei 2018).
Het pad splitst hier en we houden LINKS; we blijven dus in de heel aangename vallei lopen, midden het groen en langs het water - soms moet je hier zelfs even door het water waden... Het pad is eerst van aarde, verder gecementeerd. Verder gaan we weer op een mooi keienpad rechts de hoogte in en na 2 minuten klimmen houden we links [6] om enkele minuten vlak verder te lopen op een aarden pad.
We steken een watergoot over en kort daarop gaan we rechts omhoog (wandelbord en [6]). Nu klimmen we weer op een schitterend pad, met een mooi uitzicht op Kournochóri. We stappen over een snel stromende watergoot en komen op het betonnen hoofdpad dat van Kournochóri naar Míli loopt. Een wandelbord (en [6]) wijst links naar Kournochóri (5') en rechts naar de Potamiá (1u15).

(0u16) We lopen toch eerst LINKS om een kijkje te nemen in Kournochóri. Het betonnen laantje loopt hoog boven de vallei met een mooi zicht op Mélanes en op Kournochóri. Bij het begin van het dorp houden we links, we passeren onder de kerk en de woontoren Della Rocca en komen ten slotte bij de asfaltweg en het aangename terras van de taverne "O Grígoris". We kijken even rond bij de kerk en de woontoren en keren dan op onze stappen terug.
We lopen weer het dorp uit, op het geplaveide straatje dat na 2 minuten beton wordt. Even later, aan het eind van het dorp, gaan we rechts omlaag (rode stip) en we wandelen nu weer boven de vallei en net boven het snel stromende gootje. Na een goede 5 minuten zijn we weer bij het wandelbord, waar we straks uit de vallei boven kwamen.

(0u28) We gaan rechtdoor en enkele minuten later passeren we onder een elegante dubbele kapel - we blijven het aangename pad volgen, altijd naast de watergoot. We krijgen weer heel mooi zicht op Mélanes. 
Wat verder komen we naast enkele mooi bebloemde huizen en voorbij een prachtige plataan.

(0u39) Even verder komen we bij de hoek van een watermolen waar heel veel water stroomt. We kijken even rond op deze prachtige plek, met enkele heel mooie platanen, veel stromend water, een watergoot en een mini kapelletje. We gaan hier links van de watermolen verder (wandelbord en [6]) en na een eindje komen we bij een tweede watermolen met weer veel stromend water. We wandelen in enkele minuten door het dorpje van Míli, dat zijn naam niet heeft gestolen, vermits Míli "molens" betekent. Vóór ons hebben we nog altijd een mooi zicht op de groene vallei en ook op een eigenaardige rotsformatie. Buiten het dorp vinden we weer een heel mooi pad dat min of meer vlak verder loopt tussen cactussen.

(0u51) Na weer 7-8 minuten kunnen we links omhoog gaan en dan direct weer links omhoog, om de resten van een Romeinse aquaduct te bekijken.

We keren terug naar het hoofdpad en komen op een geplaveid stuk dat naar rechts buigt [6]. Dit is het begin van de recent heraangelegde site van de Koúroi. We passeren onder de Ypapánti-kapel, verder onder nog een kapelletje en wandelen ook naast het (meestal gesloten) informatiecentrum. 

(1u03) Zo komen we bij het eind van de weg (wandelborden en [6]) en een parkeerterrein uit: rechts loopt een smalle aardeweg terug naar Mélanes, maar wij gaan rechtdoor, de bordjes die ons naar de koúros leiden, volgend. 

[Even verder, in de bocht, begint rechtdoor het hoofdpad naar Potamiá - hier kunnen we via een andere weg naar Potamiá....]

Wij gaan nu eerst hier links, op het betonnen laantje, tussen bamboe en oleanders. Na weer 100 meter, net voor de Paradise Gardens, leidt een smal en mooi betegeld pad rechts tot bij de Koúros van Flerió of van Mélanes. (1u05)

Het beeld dateert van de 1ste helft van de 6de eeuw v.Chr. en werd nooit voltooid door een barst in het materiaal. Door een hekje links kun je tot in de tuinen van de familie Kondili komen, aan wie trouwens ook de grond waarop het beeld zelf ligt, toebehoort. Aan de stenen tafel onder de grote olijfboom tussen de eigenlijke tuin en de koúros kun je Náxos-wijn of een glaasje kítro-likeur drinken. 

Van bij de koúros of van in de tuin gaan we terug tot op het laantje. We gaan rechts, in de bedding van de vallei, tussen prachtige bomen.  Voorbij de tuin, bij een laag wit paaltje, gaan we het geplaveide pad rechts omhoog. Niet zo lang geleden heeft men hier werken uitgevoerd om de twee koúroi met een mooi pad te verbinden.
Bijna direct kun je rechts via trappen tot bij enkele marmeren blokken en een inlichtingenbord over de steengroeven. Het stenig pad stijgt verder en komt na 3-4 minuten tegen een hek aan. 
We gaan erdoor en wandelen de heuvel op op een mooi aangelegd pad. We gaan nog door een breed toegangshek en komen zo bij de Koúros van Potamiá, midden de resten van een oude steengroeve - men noemt hem soms de "Koúros Farángi".

(1u16) We kunnen nu op onze stappen terugkeren en het hoofdpad naar Potamiá volgen - zie onder (1u03) - , maar wij volgen een kortere weg.
We keren even terug van bij de koúros, maar net VOOR het bovenste hek gaat een pad LINKS, door een kleine bres. Een duidelijk pad gaat op en neer om komt na 4-5 minuten onder een boom door en dan door een bres in een muur; we gaan er rechts naast een stal en passeren na weer 2,5 minuut door nog een bres. Korte tijd later komen we op het hoofdpad dat van beneden komt.

(1u25) We gaan hier natuurlijk links en volgen het prachtige, min of meer vlakke pad nu nog 10 minuten , meestal langs een muur of tussen muren. 

(1u35) Na deze 10 minuten houden we rechts ([6] en bordje), en na weer 5 minuten gaan we even links op beton, maar dan is er weer een mooi pad rechts [6]. Het pad is mooi en oneffen geplaveid en na een mooie afdaling komen we bij het kerkhof op de asfaltweg uit: vóór ons ligt de kerk van Ano Potamiá.

(1u45) We gaan rechtdoor naar beneden en rechts van ons zien we een mooie bron en het schitterende terras van I Pigí. Hier kunnen we heel aangenaam lunchen!

Na deze eventuele pauze gaan we verder het dorp in, langs de Odós Giampoúra [6]. Na 3 minuten komen we op een pleintje met een fontein uit, de platía Filothéou Orfanoú. Links [5] voert de Odós Nikoláou Orfanoú verder naar Chalkí (zie de wandeling Mélanes - Chalkí), maar vandaag verkiezen we om rechtdoor te gaan (2 wandelborden).
We gaan dus verder in de Odós Giampoúra en we dalen rechtdoor nog 3-4 minuten af, tot we rechts gaan en op een schitterende plek komen: we bevinden ons in een vallei, onder platanen, met een overvloedige beek, en links van de gerestaureerde watermolen "Nerómylos tou Grylláki".

(1u52) We buigen links [6] en ons pad loopt nu in een smalle vallei langs een overvloedige beek (19 mei 2004, 22 september 2011 en 10 mei 2018), met brugjes, banken en veel schaduw - bij het 2de brugje houden we rechts (bordje en [6]). We stijgen tot naast een kapel en komen op een betonnen straatje dat we links volgen (bord en [6]). Daarna dalen we verder af op een mooi geplaveid pad, in de richting van de kerk van Mési Potamiá; na 4 minuten passeren we er diep onder. 
We blijven nu altijd de wit geschilderde en geplaveide hoofdstraat rechtdoor volgen; even verder gaan we NIET links naar Pýrgos Kókkou (bord), maar we volgen nog enkele minuten een betonnen pad, dat vlak loopt en zo komen we voorbij onder de school van Mési Potamiá.

(2u03) We gaan weer rechtdoor (een wegwijzer links wijst naar Pýrgos Kókkou): we volgen nu [6] een eindje een mooi geplaveid paadje en dan lopen we nog enkele minuten vlak, boven de zachte vallei met olijfbomen. Na 5-6 minuten wijst een wegwijzer links weer naar Pýrgos Kókkou, maar wij houden nu rechts op een betonnen pad (bord Káto Potamiá / Agios Mámas). Zo bereiken we na 2-3 minuten Káto Potamiá: vóór ons zien we de kerk met een prachtige voorhof, beschaduwd door een grote eucalyptus, en met rondom stenen banken en met een kraantje - ook een mooie picknickplek...

(2u12) De weg naar Agios Mámas begint even VOOR de kerk, links naar beneden (bord + [6]). We dalen de vallei in, gaan over een watergoot, steken na 2 minuten het water omzoomd door oleanders over op een betonnen brug en gaan op een betonnen of betegeld pad weer omhoog. Weer 3 minuten verder houden we rechts (rode stippen) en nu lopen we een tijdje over een heel mooi, smal pad boven de vallei. Na enkele minuten komen we op een grindwegje dat we rechtdoor volgen; even verder, in een bocht naar rechts, gaat het pad rechtdoor ([6] en rode pijl). 
We draaien nu geleidelijk naar links en zien dan het "paleis", daarna het kerkje van Agios Mámas vóór ons liggen. We dalen even af, waarbij we door een hek (gemaakt van een bedframe!) gaan en komen op een landwegje. Hier gaan we links, door water, en even verder houden we rechts (bord Episkopí + [6]): we gaan weer door een hek en volgende onderste landweg. Deze weg slingert links en rechts [6] omhoog, en na weer een rechtse bocht gaan we LINKS, weer door een hek en tot bij de kerk. (2u32) 

De oude, verlaten kerk van Agios Mámas dateert uit de 10de-11de eeuw en is open; je kon er enkele jaren geleden zelfs nog enkele fresco's in ontdekken, maar die zijn nu praktisch verdwenen.

Voor het vervolg gaan we aan de voorkant van de kerk naar rechts [6], dan schuin over een terras tot op een ander terras (bord) waar we rechts gaan. We passeren zo vrij ver links van het "paleis" en beschrijven nog enkele bochten naar links [6] om zo tot op een grindweg te komen, waar we door een hek in betonijzer moeten.

(2u38) We gaan rechts en passeren zo boven het "paleis". Na het wegje zo 5-6 minuten gevolg te hebben zien we vóór ons een pad [6], rechtover een poort (de oude toegang?).

[Dit pad zou je kunnen brengen naar het eindpunt van wandeling [6], gelegen op de grote weg Chalkí - Sagrí - Chóra...]

Wij gaan nu rechtdoor en 1-2 minuten verder gaan we scherp rechts door een dubbel hek. Zo lopen we onder een oud kapelletje door en komen weer op een splitsing, waar we nu rechts kunnen, eindelijk tot bij het paleis. Dit zijn de povere resten van wat vroeger de zomerresidentie van de katholieke bisschop van Náxos was - nu is het een verwaarloosde boerderij. Boven een oude deur staat het opschrift:

Ant.s Justinianus archiep NaxoPariensis
has supernas aedes ad sui successorumq. usum
propriis sumptibus erigi curavit Ano Dni 1707.

"Antonius Justinianus, aartsbisschop van Naxos en Paros, heeft dit paleis op eigen kosten laten optrekken ten gerieve van zichzelf en zijn opvolgers, in het jaar onzes Heren 1707".

Deze eenzame plek straalt vooral vergane glorie uit - wat heeft er zich hier vroeger afgespeeld en waarom net op deze afgelegen plaats...?
Je hebt hier een heel mooi uitzicht op het kerkje met op de achtergrond de Zas. Boven ons ligt ook een groot waterbassin...

(2u49) Van op het terras waar het "paleis" staat lopen we terug tot bij de splitsing, waar we rechts gaan en al na 2 minuten zijn we bij het zijwegje naar Agios Mámas.

[Om de vrij lange omweg via de grindwegjes te vermijden, zou je na je bezoek aan Agios Mámas ook 2 minuten op je stappen kunnen terugkeren, op het wegje naar links gaan en bij de splitsing weer naar links tot bij het "paleis"...]

Om terug te keren naar Káto Potamiá volgen we de omgekeerde weg van daarstraks, dus
- het slingerende wegje rechtdoor [6], door het hek en tot in de bedding
- net voorbij het water het pad rechts omhoog (bord en [6])
- een snelle klim [6] en door het bedframe
- 5 minuten een prachtig, licht stijgend pad
- we gaan op het wegje rechts en na 30 meter nemen we weer het mooie pad links van een muur
- na 3 minuten dalen we naar de brug en dan stijgen we weer 2 minuten tot naast de kerk (3u10)

[Wil je de wandeling hier beëindigen, dan kun je hier links gaan tot achter de kerk; 10 meter verder vinden we een betegeld straatje dat we rechts omhoog volgen. We volgen altijd de hoofdstraat (met in het midden het kleine gootje), het laatste eind in beton - en zo komen we op de asfaltweg terecht.
Hier wachten we op de bus ( alleen in de zomer) of bellen we een taxi.]

(3u10) Wij opteren ervoor terug te keren naar Ano Potamiá; voor de terugweg volgen we zoveel mogelijk de paden die beneden in de vallei lopen.
We keren dus op onze stappen terug en nemen dus weer de dorpsstraat naar rechts, weg van de kerk (bordje Ano Potamiá 35' / Mélanes 2 uur + [6]). Na 3 minuten wijken we van het hoofdpad af en gaan we rechts (wegwijzer Pýrgos Kókkou). Een mooi, breed cementen pad daalt af tussen olijfgaarden en verzorgde tuinen.

(3u18) Na weer 5 minuten komen we voorbij de taverne To Vassilikó en hier gaan we rechts van een oplopende betonweg verder in de richting van een huis.
Bij een watergoot gaan we eerst RECHTS voor een omwegje naar Néo Perivóli (bord) (wat "nieuwe tuin" betekent): het is een prachtig aangelegd pad, met brugjes, veel water en oleanders. Zo komen we na 3 minuten bij de (meestal gesloten) tuin (de "perivóli) komen achter een muur. Heel soms kunnen we toch even door de open deur naar binnen piepen...

(3u22) Daarna keren we op onze stappen terug, na 3 minuten gaan we voorbij het huis en zo tot op de betonweg bij het café: hier gaan we rechts omhoog. Na korte tijd loopt de weg dood en dalen we rechts af op een paadje (bord Pýrgos Kókkou), zodat we weer naast het water komen. We volgen het op een cementen pad, buigen links tussen het water en een watergoot en lopen mooi verder tot we eindelijk bij de Pýrgos Kókkou komen, de ruïne van een oude woontoren.

(3u32) We gaan rechtdoor weer langs het water verder ([6] op boom), maar - let op -  uiteindelijk moeten we toch links op een trap uit de vallei klimmen ([6] op boom). Zo komen we op het hoofdpad, waar we straks voorbij zijn gekomen. Nu gaan we rechts verder naar Mési Potamiá en passeren gauw tussen de verlaten huizen.
Let op: bijna aan het eind van de huizen gaan we weer RECHTS omlaag, op een geplaveide trap, de Odós Agias Kyriakís (wegwijzer Agia Kyriakí en [6]).
We gaan helemaal tot beneden, tot onder een mooie plataan [6] en we volgen nu weer het pad in de vallei.

(3u39) Er volgt een heel mooi eind, waarbij we ettelijke keren het water oversteken. Ten slotte komen we bij 3 brugjes weer op het hoofdpad waar we op de heenweg uit de vallei zijn gegaan. We gaan rechts en gauw stijgen we uit de vallei om bij de watermolen te komen.
We gaan er rechts de trap op [6], maar houden na nog geen minuut LINKS in een betonnen straatje ([6] op de hoek). Nu kunnen we altijd rechtdoor gaan en zo komen we na weer 3 minuten op het pleintje met de acacia's, de Platía Filothéou Orfanoú. We gaan natuurlijk rechtdoor en bereiken zo het mooie restaurant "I Pigí", onder de kerk en bij het parkeerterrein. (3u53)